برر سی کاربرد دلالی تجدد و ثبوت در فعل و اسم فاعل (یعذب و معذب)

ساختار صرفی کلمات و شیوه چینش آنها در جوار هم در هر  زبانی، نقشی بسیار تعیین کننده در خلق معنا و مفهومی نو در جمله دارد. در زبان عربی که زبان اشتقاق است، این ساختار صرفی نقشی معنادار و بسیار برجسته دارد. این مقاله با روش تحليلي ـ توصيفي کاربردهای ساختار صرفی «معذّب» در قرآن کریم را تحلیل نموده است. اسم فاعل «معذّب» فقط چهار بار اما فعل مضارع یعذّب سي و پنج  بار در قرآن کريم به کار رفته است. در این پژوهش کاربردهای اسم فاعل «معذّب» به جای فعل مضارع «یعذّب» در چهار آیه و نمونه­هایی از کاربرد فعل مضارع «یعذّب» مطالعه و بررسی شده و میان دو ساختار (جایگزین - اصل) مقایسه ای معنایی به عمل آمده است. این مطالعه کوشیده به این پرسش پاسخ گوید که کاربرد این ساختار صرفی چه تأثیری در دلالت معنایی جمله در پی داشته است. نتايج این پژوهش تفاوت معناداری میان جمله­هایی با ساختار جایگزینی، اسم فاعل به جای فعل مضارع، در مقایسه با جمله­هایی که این فرایند در آن رخ نداده نشان می دهد. ثبوت دلالت، دوام و قطعیت در معنا و فرازمان بودن در جمله­هایی با به کارگیری اسم فاعل به جای فعل مضارع به وضوح نمایان است اما در مقابل حدوث، زمانمندی، عدم قطعیت و مشروط بودن رخداد در جمله­هایی که  این جایگزینی در آنها رخ نداده آشکار است. حاصل این پژوهش اثبات تفاوت معنادار میان این دو ساختار زبانی است.

واژگان کليدي: قرآن کریم، ساختار صرفی کلمه، معذب، یعذب، دلالت معنایی جمله