بازخواني نخستين حكايات در متون كهن فارسي (جست و جويي در منشأ ادبيات شبه نمايشي)

بازخواني نخستين حكايات در متون كهن فارسي
(جست و جويي در منشأ ادبيات شبه نمايشي)

حكايت، در ادبيات فارسي، يكي از انواع داستان است كه جميع عناصر اساسي داستان – مانند
شخصيت، زبان، فضا، طرح، موضوع، محتوا، هدف، ساختمان و...– را داراست حكايت، ساختماني تكوين
يافته دارد كه تكامل آن به تدريج و در طول دورهاي طولاني شكل گرفته است. بسياري از حكايات فارسي
را مي توان در رديف برترين داستانهاي تعليمي كوتاه جهان شمرد. در اينجا اين پرسش مطرح است كه اين
نوع ادبي در ادبيات فارسي از چه زماني و در چه آثاري مشاهده شده است. ما در جست و جوي پاسخ به
اين پرسش، به بررسي و بازخواني تاريخ طبري، اثر گران سنگ محمد جرير طبري كه اصل آن به زبان عربي
شاهنامه ي » است و ترجمهي فارسي آن با عنوان تاريخ بلعمي، پرداختهايم. تاريخ بلعمي پس از مقدمهي
كهنترين متن تاريخ دار فارسي است. در بخشهايي از اين آثار (تاريخ طبري و تاريخ بلعمي)، « ابومنصوري
بسياري از عناصر داستاني نزديك به حكايت موجود است. با اين وجود در تاريخ بلعمي به خاطر حذف نقل
قولهاي تكراري، پيوستگي و انسجام داستاني بيشتري ديده ميشود. وجود اين حكايات، سرچشمه و منشأ
ادبيات شبه نمايشي در متون كهن فارسي را به خوبي نشان مي دهد