بازتاب نقشهای اجتماعی زنان در دو رمان اسماعیل و لیلة النهر

موضوع این پژوهش بررسی نقش های اجتماعی زنان در دو رمان فارسی اسماعیل اثر امیرحسین
فردی و عربی لیله النهر اثر علی احمد باکثیر از دیدگاه ادبیات تطبیقی است. جامعه شناسی ادبیات به
چگونگی بازتاب مسائل اجتماعی در محتوی آثار ادبی میپردازد. این پژوهش به شیوۀ تحلیل
محتوی به بررسی تطبیقی درونمایه و محتوی این دو رمان پرداختهاست تا دریابدکه؛ نقشهای
اجتماعی زنان چگونه در درونمایۀ دو رمان اسماعیل و لیلۀ النهر بازتاب یافتهاست. یافتهها نشانمی-
دهند که؛ هر دو نویسنده با رویکردی انتقادی به تصویر چالشهای زنان با نابرابریهای اجتماعی
پرداختهاند. علاوه بر این؛ شخصیتهای زن در دو رمان اسماعیل و لیلۀ النهر نقشهای اجتماعی
بسیار تأثیرگذاری دارند. درونمایۀ دو رمان به بیان حقوق انسانی و اجتماعی زنان میپردازد با
رویکردی انتقادی زنان را درگیر مشکلات ناشی از نابرابری های اجتماعی به تصویر کشیدهاند و از
چالشهای زندگی زنان در جامعۀ معاصر با باورهای سنتی سخنمیگویند. از این دیدگاه درونمایۀ
در دو رمان را میتوان در سه محور عمده تحلیلکرد. محور اول؛ پایمالشدن حقوق اجتماعی زنان
از جمله؛ تحقیر و نادیدهگرفتن زنان، ازدواج اجباری آنان، ضرب و شتم زنان و فقر و وابستگی
اقتصادی آنها است. محور دوم؛ نقشهای بنیادین اجتماعی زنان چون؛ گذشت و فداکاری مادرانه،
وفاداری و نقش الهامبخش عشق را در خود دارد. محور سوم؛ به نقش پیشتاز اجتماعی شخصیتهای
زن در جامعۀ امروزین چون؛ سنتشکنی، استقلال طلبی، نوآورى و درگیرشدن در جدال میان سنت
و مدرنیته میپردازد. در رمان اسماعیل ،امیر حسین فردی، حوادث تراژدیک به شیوۀ غیرصریح و به
شکلی طنزگونه در گفتگوها و در لابلای رخدادها قابل دیدن است اما در رمان باکثیر خواننده در
پایان داستان به این نتیجه میرسد که تحقق ایدههای تازه در جامعهای با باورهای سنتی و ریشههای
کهن قابلیت اجرایی ندارد.